Kerkelijk Loenhout

Het begin van een kerkgemeenschap te Loenhout met eigen kerk, eigen geestelijk bestuur enz. ligt nog verborgen in de mist van het verleden. We beschikken in de Antwerpse Kempen over te weinig gegevens om de stichtingsdatum vast te stellen.

Men mag zeker aannemen dat rond de jaren 1050-1100 Loenhout een eigen parochie vormde met kapel of eigen kerk en met een eigen pastoor. Het beheer van de kerk en de benoeming van de pastoors berustte bij de Heren van Breda die de tienden mochten heffen. De namen van de pastoors komen naar voor vanaf circa 1100. Deze van de onderpastoors begint rond 1650 en eindigt in 1976.

Wat de kerkgebouwen betreft is het mogelijk dat er eerst een kerk heeft gestaan in de oude dorpskom,  niet ver van de “oude pastorie”. De huidige kerk van Loenhout kwam er rond de jaren 1200 en werd ingewijd in 1283. Er is ook sprake van een heropbouw in 1480.

Na 1660 werden aan de kerk nog twee zijbeuken aangebouwd. In 1940 werd de kerk totaal vernield en na de oorlog weer opgebouwd.

Loenhout  was zowel kerkelijk als gemeentelijk afhankelijk van de “Heren van Breda” die heel het gewest domineerden. Deze heren hadden het benoemingsrecht van de pastoors, mochten de tienden heffen om de kerkgebouwen te onderhouden.

Rond 1270 schenken de heer van Breda, Arnoldus van Leuven, en zijn vrouw Elisabeth het patroonschap over Loenhout aan de abdij van Sint-Bernaards aan de Schelde en enkele jaren later verkoopt hij ook het recht om de tienden in Loenhout te innen.

In 1405 bevestigt paus Innocentius VII dat Loenhout, als parochie, wordt ingelijfd bij de abdij van Sint Bernaards. Sindsdien tot 1830, zijn dan alle pastoors van Loenhout, leden van de kloostergemeenschap van Sint-Bernaards aan de Schelde.

Kerkelijk Loenhout behoorde vanaf het begin tot 1559 bij het prinsbisdom Luik, samen met de dorpen van Minderhout, Zundert, Wuustwezel, Kapellen en Ekeren.

In 1559 wordt, bij de herverkaveling voor de bisdommen, Loenhout afhankelijk van het Bisdom Antwerpen. Bij de afschaffing van het bisdom Antwerpen in 1801 werd Loenhout toegewezen aan het aartsbisdom Mechelen, maar na de heroprichting van het bisdom Antwerpen in 1962 terug afhankelijk van dit bisdom.